SCENARIUSZ: DZIEŃ RYBY - DAJ KARPIOWI ŚWIĘTY SPOKÓJ
Opracowała Gosia Świderek
Cel zajęć: zwrócenie uwagi na problem okrutnego traktowania karpi w okresie przedświątecznym.
Cele operacyjne:
uczeń wymienia symbole bożonarodzeniowe,
potrafi wyjaśnić dlaczego obrońcy praw zwierząt protestują przeciwko sprzedawaniu żywych karpi?
potrafi w zwięzły sposób odpowiedzieć na pytanie: dlaczego karpie nie lubią świąt?
zna co najmniej trzy ciekawostki dotyczące ryb,
wymienia wilijne potrawy bezrybne,
zapisuje przepis kulinarny na wybraną potrawę wigilijną.
Środki: papier, pisaki, wzór karpia do wycięcia, złożenia i pokolorowania, kredki
Czas trwania: godzina lekcyjna.
Miejsce zajęć: sala lekcyjna.
Grupa wiekowa: począwszy od uczniów klas IV szkół podstawowych
Zajęcia najlepiej przeprowadzić w grudniu, przed świętami bożonarodzeniowymi.
Przebieg zajęć:
Prosimy uczniów, aby powiedzieli z czym kojarzą im się święta bożego narodzenia. Jaki panuje wtedy nastrój? Zapisujemy na tablicy wszystkie pojawiające się symbole bożonarodzeniowe takie jak choinka, opłatek, karp, prezenty, mikołaj, potrawy z maku, grzybów, kapusty, grochu. Informujemy uczniów, że 20 grudnia w Polsce obchodzony jest Dzień Ryby. Pytamy czy słyszeli o takim dniu? Dlaczego obchodzony jest on na kilka dni przed wigilią? O jakie ryby upominają się obrońcy zwierząt? I dlaczego to robią?
Na pewno większość dzieci widziała na targowiskach czy w hipermarketach karpie stłoczone w małych brezentowych basenach, w niedotlenionej wodzie, lub co gorzej leżące na stercie w plastikowych skrzyniach czy szamocące się w reklamówkach niesionych przez ludzi do domów. Ryby te cierpią i giną od uduszenia.
"Jak wygląda droga karpia na wigilijny stół? Ze stawu hodowlanego spuszcza się wodę i wrzuca ryby do skrzyń. Przy okazji są ranione. Potem transportowane są w minimalnej ilości wody lub na lodzie. Duszą się, ale za to za jednym zamachem można przewieĽć ich więcej. W sklepach przetrzymywane są albo w minimalnej ilości wody, albo w basenach. - Jeśli w basenie jest pokaleczona ryba, to wysyła chemiczne sygnały wywołujące panikę u innych. Ryby próbują uciec" - opisuje Ewa Siedlecka w artykule "Dzień Ryby. Dlaczego karpie nie lubią świąt" (Gazeta Wyborcza 2005-12-20) Następnie żywe ryby, czasem ogłuszone w workach foliowych transportowane są do domów, a po kilku dniach nieudolnie zabijane lub tylko ogłuszane i patroszone "na żywo".
Zastanówmy się czy konieczne jest takie męczenie zwierząt w trakcie transportu, sprzedaży i uśmiercania ryb? Co możemy zrobić by zapobiec takiemu okrucieństwu i to w tak szczególnym okresie? Dzielimy uczniów na grupy i prosimy o przedyskutowanie odpowiedzi na to pytanie. Następnie grupy prezentują swoje pomysły, najciekawsze zapisujemy na tablicy. Właściwie są dwa wyjścia - po pierwsze to kupowanie martwych ryb - wówczas zaoszczędzimy im cierpienia wynikającego z transportu i niewłaściwego przetrzymywania, lub bardziej radykalne - polegające na rezygnacji z jedzenia karpia w ogóle.
W czasie dyskusji pojawi się z pewnością argument dotyczący tradycji jedzenia karpia podczas wigilii. Zastanówmy się czy tradycja jest warta takiego cierpienia? - tradycja ta jest stosunkowo krótka, bo karp zagościł na wigilijnych stołach wigilijnych dopiero po drugiej wojnie światowej. Czym można zastąpić karpia? Zapytajmy uczniów jakie inne potrawy znajdują się na ich wigilijnych stołach. W ramach pracy domowej uczniowie mogą napisać przepis swojej ulubionej wigilijnej potrawy, możemy zebrać przepisy wszystkich uczniów i stworzyć klasową księgę przepisów wigilijnych.
Na zakończenie zajęć proponujemy młodzieży, by zapoznała się z niezwykłymi ciekawostkami dotyczącymi ryb, w tym karpi oraz by wykonali swego własnego karpia - origami (gotowy kolorowy wzór do wydrukowania na stronie internetowej www.tammyyee.com/printkoi.html), można go powiesić na choince i tradycji stanie się zadość - karp będzie obecny we wszystkich domach.
Ciekawostki o karpiach i innych rybach
Ojczyzna karpia to słodkie wody Chin i Japonii. Chińczycy znali i hodowali karpie już ponad 5000 lat p.n.e., czyli tysiące lat przed tym, nim pojawiły się one w Europie. Za czasów sławnej dynastii Tang karp został nawet uznany za świętą rybę.
Karpie dożywają 45 lat, osiągają wagę 35 kg i długość 120 cm.
To od karpia wywodzą się złote rybki i wiele innych ozdobnych gatunków ryb.
5 maja obchodzi się w Japonii święto Dziecka (kiedyś święto Chłopca). Na ten dzień domy przystrajane są koinobori - wielkimi, kolorowymi proporcami przypominających karpie. Barwne, wesołe rybie sylwetki trzepoczą na wietrze, wyginają się, jakby płynęły w wodzie.
Nieprzypadkowo karpie są symbolem dnia chłopca. Uważa się je za bardzo silne ryby - potrafią płynąć wbrew nurtowi (tak jak zawieszone przy dachach proporce) i są symbolem odwagi i sukcesu w życiu.
Ryby nigdy nie zamykają oczu - po prostu nie mają powiek.
Pyszczek służy rybom do wykonywania wielu czynności, które ludzie wykonują za pomocą rąk: do zdobywania jedzenia, budowania schronień, opieki nad potomstwem.
Dotychczas znanych jest ponad 20.000 gatunków ryb. Przy czym wieloryby i delfiny, mimo łudząco podobnego wyglądu i sposobu życia, nie są rybami tylko ssakami. Tak samo jak u ludzi, ich potomstwo żywi się mlekiem matki.
Największą żyjącą obecnie rybą na świecie jest rekin wielorybi. Osiąga długość do 18 m długości i ciężar ponad 15 ton! Dla porównania słoń afrykański osiąga wagę do 6 ton. Przy całym swym ogromie rekin wieloryby jest bardzo łagodny, żywi się wyłącznie planktonem.
Ryby zwane pielęgnicami, aby zapewnić ochronę swojemu potomstwu, trzymają je w pysku. Maluchy mogą swobodnie sobie pływać, a gdy pojawia się niebezpieczeństwo mama otwiera pysk wpuszczając je do środka. Właśnie temu zachowaniu zawdzięczają swoją nazwę.
Pewne ryby zamieszkujące oceany strefy tropikalnej (remory), aby ułatwić sobie życie, zazwyczaj pływają "na doczepkę". Zamiast płetwy grzbietowej mają specjalną przyssawkę, za pomocą której doczepiają się do innych dużych morskich zwierząt takich jak rekiny, płaszczki i inne ryby, a także wieloryby i żółwie. Przy okazji żywią się odpadkami z ich posiłków.
Inne ryby (najeżki) potrafią w razie niebezpieczeństwa połknąć szybko tyle wody, żeby ich ciało przybrało kształt kuli. Dzięki temu kolce, które normalnie przylegają do ciała, zaczynają sterczeć, przez co upodobniają rybę do najeżonej piłki i zapewniają jej ochronę przed napastnikiem.
Halibuty mieszkają przy dnie, mają płaskie ciało i kolor podobny do koloru piasku. Kiedy są młode, mają oczy po obu stronach głowy. W miarę jak rosną, jedno oko przesuwa się w stronę drugiego, aż oczy znajdują się po tej samej stronie ciała!
Mieczniki potrafią płynąć z prędkością przekraczającą 65 kilometrów na godzinę! Ich górna szczęka jest charakterystycznie wydłużona, ma kształt ostrego miecza. Miecz ten służy miecznikom do ogłuszania ryb, którymi się żywią. Czasem atakują też łodzie rybackie, przebijając ich kadłuby mieczem na wylot.
W oceanach w strefie tropikalnej i subtropikalnej istnieją ryby, które umieją latać. Mają specjalnie przystosowane płetwy, które umożliwiają im krótkie loty nad powierzchnią wody o zasięgu do 150 m! Dzięki temu, gdy goni je jakiś drapieżnik, mogą wyskoczyć nad powierzchnię wody i dosłownie zniknąć mu z oczu.
Niektóre ryby zamieszkujące głębie oceaniczne posiadają zdolność wydzielania światła. Służy im ono do oświetlania, odstraszania lub rozpoznawania innych zwierząt.
Pewne gatunki ryb mogą wytwarzać elektryczność, aby chwytać pokarm, odstraszać wrogów lub sprawnie orientować się w otoczeniu. Węgorze elektryczne, należące do najniebezpieczniejszych ryb na świecie, mogą wytworzyć tak silne pole elektryczne, że są w stanie zabić nawet człowieka! Nie wytwarzają żadnego pola elektrycznego jedynie, kiedy pozostają w bezruchu.
Ryby posiadają zdolność wydawania dĽwięków. Tak, tak. Może niektórych to zdziwi, ale ryby potrafią wydawać dĽwięki. Niestety, nie są one słyszalne dla ucha ludzkiego. Żebyśmy mogli je usłyszeć, muszą zostać specjalnie przetworzone.
Ryby mają, podobnie jak my, rozwinięte zmysły słuchu, węchu, smaku i dotyku. Szczególnie dobrze rozwinięty słuch mają m.in. karpie, sumy oraz większość gatunków ryb żyjących w ławicach. Szczególnie dobrym węchem odznaczają się np. rekiny i płaszczki. Kubki smakowe rozmieszczone są u ryb w jamie ustnej, a także na głowie i na skórze. Niektóre gatunki, np. sumy, mają kubki smakowe również na wąsach.
Skóra ryb jest bardzo delikatna. Jest tak wrażliwa, jak ludzkie oko!
Niektóre ryby potrafią również wyczuwać chemikalia i impulsy elektryczne. Ryby elektryczne (występują w wodach Afryki i Ameryki Południowej) potrafią się nawet porozumiewać za pomocą impulsów elektrycznych.
Źródło: www.empatia.pl, ulotka na Dzień Ryby
|
|
|
